HAVA KALİTESİ İZLEME SİSTEMİ

HAVA KALİTESİ İNDEKSİ

Modern yaşamın getirdiği şehirleşmenin bir sonucu olan hava kirliliği, yerel ve bölgesel olduğu kadar küresel ölçekte de etki alanına sahiptir. Hava kirliliğinin insan sağlığına önemli etkileri olması sebebiyle, hava kalitesi konusuna tüm dünyada büyük önem verilmektedir. Hava kirliliği problemlerini çözmek ve strateji belirlemek için, bilimsel topluluk ve ilgili otoritenin her ikisi de atmosferik kirletici konsantrasyonlarını izlemek ve analiz etmek konusuna odaklanmışlardır (Kyrkilis vd., 2007). Otoritelerin hava kalitesinin korunması ve iyileştirilmesi konusunda sorumluluklarının yanı sıra, halk sağlığını doğrudan etki eden bir konu olması sebebiyle, kamuoyuna iletişim araçları vasıtasıyla hava kirliliği güncel bilgilerini sunması da sorumlulukları arasındadır. Ancak farklı kirleticilere ait ölçümleri anlamak bu konuda çalışan bir biliminsanı için mümkün olsa bile genel halk ve yerel otoriteler için oldukça zor olmaktadır. Bu sebeple, hava kirliliğinin/hava kalitesinin durumunu kamuoyuna açıklarken halkın kolayca anlayabileceği bir sınıflama sistemi kullanılmaktadır. Tüm dünyada yaygın olarak kullanılan, Hava Kalitesi İndeksi (HKİ) denilen bu sınıflama sistemi ile havadaki kirleticilerin konsantrasyonlarına göre hava kalitesini iyi, orta, kötü, tehlikeli vb. şeklinde derecelendirme yapılmaktadır. Dünyanın pek çok ülkesinde indeks hesaplanmasında kullanılan yöntem ve kriterler, kendi ülkelerinde uygulanan hava kalitesi standartlarına uygun şekilde oluşturulmuştur.

Bir ulusun hava kalitesinin iyileştirilmesi konusundaki başarısı, yerel ve ulusal hava kirliliği problemleri ve kirlilik azaltmadaki gelişmeler konusunda doğru ve iyi bilgilendirilmiş vatandaşların desteğine bağlıdır (Sharma vd., 2003a). Bir bölgedeki kirletici seviyelerini anlamak için uygun bir aracın geliştirilmesi büyük önem taşımaktadır. Bu araç, vatandaşın hava kirliliği seviyesi hakkında doğru ve anlaşılabilir şekilde bilgi sağlarken, aynı zamanda ilgili otoritelerin toplum sağlığını korumak için önlem almaları konusunda kullanılabilir olmalıdır (Kyrkilis vd., 2007).

Bu amaçla, geliştirilen standart değerler, gerek uyarıcı ve anlaşılabilir olması gerekse de kullanımı açısından yaygın olarak bir indekse çevrilerek sunulabilmektedir. Belli bir bölgedeki hava kalitesinin karakterize edilmesi için ülkelerin kendi sınır değerlerine göre dönüştürdükleri ve kirlilik sınflandırılmasının yapıldığı bu indekse Hava Kalitesi İndeksi (HKİ) (Air Quality Index/AQI) adı verilmektedir. İndeks belirli kategorilerde farklı tanım ve renkler kullanılarak ifade edilmekte ve ölçümü yapılan her kirletici için ayrı ayrı düzenlenmektedir (Yavuz, 2010). Bütün denizlerimizde 276 kıyı ve nehir geçiş suyu noktası ile 22 açık deniz istasyonunda incelemelerde bulunulacak. 2017-2019 yıllarını kapsayacak TÜBİTAK-MAM Enstitüsü’nün yanı sıra ülkemizde yer alan deniz bilimleri ve su ürünleri enstitüleri ile Türkiye Atom Enerji Kurumunun (TAEK) da dahil olacağı projede çok sayıda alanında uzman bilim insanı görev alarak deniz sularında, deniz tabanında ve balık dokularında hem kimyasal parametreleri inceleyecekler hem de biyolojik parametreleri takip ederek denizlerimizin kimyasal ve ekolojik durumları hakkında ayrıntılı raporlarını Deniz Stratejisi Çerçeve Direktifi tanımlayıcılarına uygun olarak hazırlayacaklar. Balık ve midyelerde kirlilik değerlendirmeleri halk sağlığı ve ekosistem sağlığı açısından değerlendirilecek ve önlemler alınmasına altlık sağlayacaktır.

Ulusal Hava Kalitesi İndeksi, EPA Hava Kalitesi İndeksini ulusal mevzuatımız ve sınır değerlerimize uyarlayarak oluşturulmuştur. 5 temel kirletici için hava kalitesi indeksi hesaplanmaktadır. Bunlar; partikül maddeler (PM10), karbon monoksit (CO2), kükürt dioksit (SO), azot dioksit (NO2) ve ozon (O3) dur.


Hava Kalitesi İndexi (AQI) Değerler Sağlık Endişe Seviyeleri Renkler Anlamı
Hava Kalitesi İndeksi bu aralıkta olduğunda.. ..hava kalitesi koşulları.. ..bu renkler ile sembolize edilir.. ..ve renkler bu anlama gelir.
0 - 50 İyi Yeşil Hava kalitesi memnun edici ve hava kirliliği az riskli veya hiç risk teşkil etmiyor.
51 - 100 Orta Sarı Hava kalitesi uygun fakat alışılmadık şekilde hava kirliliğine hassas olan çok az sayıdaki insanlar için bazı kirleticiler açısından orta düzeyde sağlık endişesi oluşabilir.
101- 150 Hassas Turuncu Hassas gruplar için sağlık etkileri oluşabilir. Genel olarak kamunun etkilenmesi olası değildir.
151 - 200 Sağlıksız Kırmızı Herkes sağlık etkileri yaşamaya başlayabilir, hassas gruplar için ciddi sağlık etkileri söz konusu olabilir.
201 - 300 Kötü Mor Sağlık açısından acil durum oluşturabilir. Nüfusun tamamının etkilenme olasılığı yüksektir.
301 - 500 Tehlikeli Kahverengi Sağlık alarmı: Herkes daha ciddi sağlık etkileri ile karşılaşabilir.
Tablo 1: EPA Hava Kalitesi İndeksi

İndexs HKİ SO2 [µg/m³] NO2 [µg/m³] CO [µg/m³] O3 [µg/m³] PM10 [µg/m³]
1 Sa. Ort. 1 Sa. Ort. 8 Sa. Ort. 8 Sa. Ort. 24 Sa. Ort.
İyi 0 - 50 0-100 0-100 0-5500 0-120 0-50
Orta 51 - 100 101-250 101-200 5501-10000 121-160 51-100
Hassas 101 – 150 251-500 201-500 10001-16000 161-180 101-260
Sağlıksız 151 – 200 501-850 501-1000 16001-24000 181-240 261-400
Kötü 201 – 300 851-1100 1001-2000 24001-32000 241-700 401-520
Tehlikeli 301 – 500 >1101 >2001 >32001 >701 >521
Tablo 2: Ulusal Hava Kalitesi İndeksi Kesme Noktaları

Parametre SO2 [µg/m³] NO2 [µg/m³] CO [µg/m³] O3 [µg/m³] PM10 [µg/m³]
1 Sa. Ort. 1 Sa. Ort. 8 Sa. Ort. 8 Sa. Ort. 24 Sa. Ort.
Ulusal Sınır Değer 410 270 10.000 120 70
AB Üye Ülkeleri Sınır Değeri 350 200 10.000 120 50
Tablo 3: İndeks Hesaplanan Parametrelerin Sınır Değerleri

HAVA

Hava, etrafımızı saran gaz karışımıdır. İçinde yaşadığımız hava katmanına atmosfer denir. Temiz hava içerisinde yaklaşık olarak %78 azot, %21 oksijen ve %1 oranında da diğer gazlar, toz, su buharı gibi maddeler bulunmaktadır.

İnsanoğlunun yaşamını sürdürebilmesi için oksijene ihtiyacı vardır ve oksijeni solunum yoluyla havadan alır. Hava canlılar için vazgeçilmezdir ve havanın kirlenmesi canlıların sağlığını olumsuz etkilemektedir.

HAVA KİRLİLİĞİ

Günümüzde, her geçen gün artan çevre sorunlarının başında gelen hava kirliliği, geleceğin dünyasını ciddi bir şekilde tehdit etmekte, ekolojik tehlikelerle karşı karşıya bırakmaktadır. Dünya nüfusunun hızla artmasına paralel olarak, artan enerji kullanımı, endüstrinin gelişimi ve şehirleşmeyle ortaya çıkan hava kirliliği insan sağlığı ve diğer canlılar üzerinde olumsuz etkiler yaratmaktadır.

Hava kirliliği, havanın doğal bileşiminin çeşitli nedenlerle değişmesi, havada katı, sıvı ve gaz şeklindeki yabancı maddelerin insan sağlığına, canlı hayatına, ekolojik dengeye ve eşyalara zararlı olabilecek derişim ve sürede bulunmasıdır.

Hava kirliliğine atmosfere yabancı maddelerin girişi sebep olmakla birlikte sıcaklık, basınç, yağış, rüzgar, nem ve güneş radyasyonu gibi meteorolojik faktörlerle, konum ve topografik yapı da etki etmektedir. Plansız kentleşme ve yeşil alanların yeterli miktarda bulunmaması ve kullanılan yakıtlar da hava kirliliğini büyük ölçüde etki etmektedir. Hava kirliliği nedeniyle yerel, bölgesel ve küresel düzeyde sorunlar gözlenmektedir.

YEREL, BÖLGESEL VE KÜRESEL SORUNLAR

İnsan sağlığının korunması ve yaşanabilir bir çevre için iyi bir hava kalitesine ihtiyaç duymaktayız. Özellikle son yıllarda gazete başlıklarında, insan aktivitelerinden kaynaklanan emisyonların hava kalitesine yansıyan tehlikeli etkilerini sıkça görmekteyiz. Örneğin;

  • Astım hastalığına yakalanan çocuk sayısında artış
  • Ozon tabakasında oluşan deliğin büyümesi
  • Asit yağmurları nedeniyle ormanların yok olma tehlikesi ile karşı karşıya kalınması
  • Ekstrem hava koşullarının oluşması
gibi. Bütün bu sorunlarla ilgili yerel, ulusal ve uluslar arası düzeylerde çalışmalar yapılmakta, ancak çok daha fazlasına ihtiyacımız var.


İklim Değişikliği

Dünya ikliminde doğal değişiklikler elbette olmaktadır. Ancak son yıllarda bu değişikliğe insan aktivitelerinin ciddi etkisi olduğu sonucu kabul görmektedir. Güneşten gelen radyasyonun dünya atmosferinde bulunan sera gazları tarafından tutulup dünyaya yeniden yansıtılmasıyla sera etkisi ortaya çıkmakta, insan aktiviteleri sonucu sera gazlarının miktarındaki artış bu etkiyi daha da arttırmakta ve “Küresel Isınma” sorunu ortaya çıkmaktadır. Yoğun fosil yakıt kullanımı, ormansızlaşma, ihtiyaçlarımız için dünya kaynaklarını yoğun kullanarak ortamı kirletmemiz nedeniyle dünyamız için durum kritikleşmektedir. Yağmur ormanları tahrip olmakta, buzullar erimekte ve çölleşme giderek artmaktadır. Bütün bunlar küresel ısınmanın sonuçları olarak karşımıza çıkmaktadır.

Ana Sebepleri

  • Karbondioksit(CO2) enerji kullanımı, trafik, endüstriyel prosesler, ormanların yok olması
  • Metan(CH4), enerji üretimi ve kullanımı, tarımsal faaliyetler
  • Azotoksitler(N2O), gübrelenmiş topraklar, biokütle yanması, fosil yakıtların yakılması
  • Kloroflorokarbonlar( CFCs), endüstriyel aktiviteler, soğutma, aeresoller
    • den kaynaklanır.

Ana Etkileri

  • Deniz seviyesinde artış
  • Sel, fırtına, kuraklık gibi extreme hava koşulları

Ozon Tabakasının Delinmesi

Ozon tabakası insanların hayatını sürdürebilmesi için önemli katmanlardan bir tanesidir. Ozon Bu tabaka, dünyayı zararlı ultraviyole radyasyondan korumaktadır. Özellikle CFC( kloro floro karbonlu gazlar) ozon tabakasını inceltmektedir. Ozon tabakası son 25 yıldır giderek incelmektedir. Antartika üzerindeki ozon tabakası ciddi derecede zarar görmüş olup delik giderek büyümektedir.

Ana Sebepleri

  • Kloroflurokarbonlar (CFCs) ve hidroflorokarbonlar(HFCFs), soğutma, aeresol ve solventler
  • Metil bromide, tarım ve biokütle yanması
    • dan kaynaklanır.

Ana Etkileri

  • İnsanlarda cilt kanseri, göz rahatsızlıkları, bağışıklık sistemi bozuklukları
  • Deniz ekosisteminde zarar

Asit Yağmurları

Günümüzde insanlar araçlarda ve ısınma amaçlı olarak yoğun şekilde fosil yakıtlar kullanmaktadırlar. Fosil yakıtlar, kömür linyit ve petrol ürünleri olarak sayılabilir. Fosil yakıtların aşırı kullanımı nedeniyle doğal denge bozulmaya başlamıştır. .atmosferdeki kükürtdioksit ve azot oksitlerin miktarının artması bu olaylar sonucu gerçekleşmektedir. Atmosferdeki su buharı ile birleşen bu kirleticiler asidik özelliktedir. Asit damlaları halinde yağış olarak yeryüzüne düşmelerine asit yağmurları denilmektedir. Asit yağmurları yoğun kirlilik olan bölgelerde canlı ve cansız hayata zarar verebildiği gibi, rüzgar gibi etkenlerle taşınarak daha uzak bölgelere de zarar verebilir.

Ana Sebepleri

  • Kükürtdioksit (SO2) ve Azotoksitler (NOx), fosil yakıtların yakılması
  • Amonyak(NH3), tarım
    • dan kaynaklanır.

Ana Etkileri

  • Balık ve bitki ölümleri
  • Binaların aşındırıcı etki ile zarar görmesine neden olur
  • Ağır metal ve nitrat benzeri kirleticiler, kolaylıkla yer altı sularına yayılırlar

HAVA KİRLİLİĞİ KAYNAKLARI

Hava kirliliği kaynaklarına göre 2’ye ayrılır;

Doğal Kaynaklar

Doğada gerçekleşen bazı doğal olaylar sonucu havayı kirleten maddeler ortaya çıkabilmektedir. Bu yolla ortaya çıkan kirleticiler atmosferde uzun süre kalmazlar, Bu olaylar
  • Yanardağ faaliyetleri
  • Orman yangınları
  • Çöl tozları
  • Açık arazideki hayvan türlerinin ve bitki örtüsünün bozulması

Yapay Kaynaklar

İnsanoğlunun yaptığı faaliyetler nedeniyle doğanın dengesi olumsuz etkilenmektedir. Hava kirliliğinde, suni kaynaklardan meydan gelen kirlilik daha önemlidir. Çünkü günümüzde insanları en çok ilgilendiren, özellikle büyük yerleşim merkezleri ve sanayi alanlarındaki hava kirliliğidir. Bu kirlilikte daha çok insan faaliyetleri sonucu meydana gelir. Bu kaynaklar şöyle sıralanabilir
  • Isınma
  • Ulaşım
  • Sanayi
İnsan kaynaklı faaliyetlerden oluşan bu kirlilik, bulunan bölgenin endüstriyel gelişimi, nüfusu, şehirleşme durumu gibi faktörlere bağlı olarak değişim gösterir. Meteorolojik faktörler, konum ve topağrafik yapı, plansız kentleşme ve yeşil alanların yeterli miktarda bulunmaması ve kullanılan yakıtların kalitesi yapay kaynaklardan oluşan kirliliği etkileyen faktörlerdir.


Isınma Kaynaklı Hava Kirliliği

Ateş, bulunmasından itibaren insanlık için önemli ihtiyaçlardan biri olmuştur. Özellikle ısınma amaçlı olarak yoğun şekilde kullanılmıştır. Bugün, kış aylarında ısınma amaçlı olarak evlerde, okullarda ve işyerlerinde soba ve kalorifer yakmaktayız. Soba ve kaloriferlerde yakıt olarak, odun, kömür, fuel-oil ve doğalgaz kullanılmaktadır. Bu yakıtların soba ve kaloriferlerde yakılmasıyla bacalardan çıkan karbonmonoksit(CO), kükürtdioksit(SO2), azot oksitler(NOx) ve partikül maddeler havayı kirletmektedir.

Toplum olarak hem ısınmak hem de havayı kirletmemek zorundayız. Isınmadan kaynaklanan hava kirliliğini azaltmak veya önlemek için neler yapmalıyız;
  • Yakıt tüketimi azaltılmalı
  • Temiz enerji kaynakları ve kaliteli yakıtlar kullanılmalı
  • Yakıtlar soba ve kaloriferlerde tekniğine uygun yakılmalı
  • Binalarda ve evlerde ısı yalıtımına gidilmeli
  • Kalorifer ve soba bacaları her sezon başında mutlaka temizlenmeli

Ulaşım Kaynaklı Hava Kirliliği

Kentlerde ısınmadan kaynaklanan kirlilik kadar, nüfus artışı ve gelir düzeyinin yükselmesine paralel olarak artan motorlu taşıtların neden olduğu zararlı egzoz gazları da önlem alınması gereken önemli bir hava kirliliği sorunu olarak ortaya çıkmaktadır. Benzinli ve dizel taşıtların çıkardığı egzoz gazlarında bulunan zararlı maddelerin, özellikle nüfus ve trafiğin yoğun olduğu büyük kent merkezlerinde çevreye verdiği zararlar çok daha fazla olmaktadır. Taşıtlardan kaynaklanan kirleticiler: Karbon monoksit(CO), azot oksitle(NOx), hidrokarbonlar(HC) ve kurşundur(Pb).

Taşıtların kirletici etkilerini önlemek veya azaltmak için neler yapmalıyız;
  • Egzoz gazı emisyon ölçümü zamanında yapılmalı
  • Araçların bakım ve onarımları zamanında yapılmalı
  • Temiz yakıt kullanılmalı
  • Araçların muayeneleri periyodik olarak yapılmalı
  • Araç kapasitelerinin üzerinde yolcu ve yük taşınmamalı
  • Benzinli taşıtlarda katalitik konvertör takılmalı
  • Toplu taşımaya önem verilmeli

Endüstri Kaynaklı Hava Kirliliği

Kalkınmanın ana sektörlerinden biri olan sanayi ile çok yönlü ve birbirini etkileyen bir ilişki olup, bu etkileşimin yarattığı olumlu sonuçlar yanında, çevre koruma açısından önlemler alınmadığı ve uygun teknolojiler kullanılmadığı takdirde çevre üzerinde olumsuz sonuçlar doğuran kirlilik sorunu ortaya çıkmakta, giderek kaynakların tahribine, çevrenin hızla kirlenmesine ve sanayi sektöründen beklenen yararların giderek azalmasına neden olmaktadır

Sanayi kaynaklı hava kirliliği önlemek veya azaltmak için neler yapmalıyız;
  • Temiz yakıt ve hammadde kullanımı
  • Kirliliği kaynağında yok edecek teknolojilerin kullanılması
  • Tesislerin yakma ünitelerinde vasıflı yakıtların kullanılması
  • Yeterli yükseklikte bacaların inşası ve bacalarda filtre kullanılması
  • Arıtma tesislerinin kurulması
  • Atıkların değerlendirilmesi, düzenli ve sağlıklı boşaltılması
  • Tesisler mümkün olduğu kadar yerleşim yerlerinin dışına yapılmalı
  • Personele çevre konusunda eğitimler verilmeli

KİRLETİCİ PARAMETRELER VE SAĞLIK ETKİLERİ

Özellikle yapay kaynaklardan dış ortama verilen kirleticilerin yıllık miktarları, birkaç yüz tondan milyonlarca tona kadar ulaşmaktadır. Bunlar oluştukları alan ve miktarlarına bağlı olarak, değişen ölçülerde etki meydana getirirler.

Havaya karışan kirleticilerin insanlarca solunması( doğrudan maruziyet), havadan toprak, bitki, hayvan ve diğer çevresel ortamlara geçerek biriken kirleticilerin içme suyu ve besin zincirine karışmaları(dolaylı maruziyet) ile vücuda giren kimyasalların birikimi ve emilimi sonucunda meydana gelen olumsuz sağlık etkileri hava kirliliğinin en önemli sonucudur.

Özellikle şehirlerde ısınma, trafik ve sanayiden kaynaklanan hava kirliliğinin son yıllarda artmasıyla sağlık problemlerinde de artış görülmektedir.

Kirletici parametreler ve sağlık etkileri

Kirletici Ana Kaynağı Sağlık Etkisi
Kükürtdioksit Fosil yakıt yanması Solunum yolu hastalıkları
Azotoksitler Taşıt emisyonları, Yüksek sıcaklıkta yakma prosesleri Göz ve solunum yolu hastalıkları, asit yağmurları
Partikül Madde Sanayi, yakıt yanması, tarım ve ikincil kimyasal reaksiyonlar Kanser, kalp problemleri, solunum yolu hastalıkları, bebek ölüm oranlarında artış
Karbonmonoksit Eksik yanma ürünü, taşıt emisyonları Kandaki hemoglobin ile birleşerek oksijen taşınma kapasitesinde azalma, ölüm
Ozon Trafikten kaynaklanan azot oksitler ve uçucu organik bileşiklerin(VOC) güneş ışığıyla değişimi Solunum sistemi problemleri, göz ve burunda iritasyon, astım, vücut direncinde azalma

HAVA KALİTESİNİN İZLENMESİ

Hızlı nüfus artışı ve sanayileşmenin beraberinde getirdiği en önemli çevre sorunlarından bir tanesi de hava kirliliğidir.

Ülkemizde hava kirliliği genel olarak ısınma, sanayi ve motorlu taşıtlardan kaynaklanmaktadır. Bunların yanında büyük şehirlerimizde çarpık kentleşme, şehirlerin topoğrafik yapısı, atmosferik şartlar (inversiyon) ve meteorolojik parametreler (rüzgar hızı vb.), bina ve nüfus yoğunluğu gibi etkenler de özellikle kış sezonunda kirliliğin artmasına katkıda bulunmaktadır.

Sınır değerlerin üzerinde konsantrasyona sahip olan kirleticilerin, insanlar (üst solunum yolları vb.) ve çevre üzerinde olumsuz etkileri vardır. Bu kirleticilerden insanların olumsuz yönde etkilenmemesi için en kısa sürede kirlilik seviyesinin bilinerek eyleme geçilmesi gereklidir.

Hava kalitesinin doğru bir şekilde belirlenmesi önemlidir!

  • Çevre Mevzuatı kapsamında, hava kalitesinin korunması ve yönetimi
  • İnsanların sağlıklı bir çevrede yaşayabilmesi için hangi tedbirlerin alınması gerektiği
  • Halkın hava kalitesi hakkında bilgilendirilmesi
  • Avrupa Birliği Hava Kalitesi Direktiflerinde belirtilen yükümlülüklerin yerine getirilebilmesi
  • Sorunu çözmek için nedenlerini ve kaynağını bilmek gerekir
  • Sağlıklı çözümler üretebilmek için sağlıklı ölçümler yapmak gerekir

Ulusal Hava Kalitesi İzleme Ağı

Hava kirliliğinin doğru bir şekilde ölçülmesi, tüm illerimizde hava kirliliği politikaları oluşturulması ve bu politikalar çerçevesinde illerin hava kalitesinin bir önceki yılın değerlerinden daha iyi durumlara getirilebilmesi amacıyla, Bakanlığımız tarafından 2005-2007 yılları arasında 81 ilde hava kalitesi ölçüm istasyonları kurulmuştur. Bakanlığımız tarafından kurulan bu istasyonlara ek olarak, çeşitli kurum ve kuruluşlar tarafından kurulan istasyonların Bakanlığımıza devri ve 2014 ve 2015 yıllarında kurulan 20 yeni istasyon ile Ulusal Hava Kalitesi İzleme Ağı toplamda 195 sabit ve 4 adet mobil istasyona genişletilmiştir. Bakanlığımıza ait olan 4 adet mobil hava kalitesi ölçüm aracı da sisteme entegre durumda olup, kirlilik problemi yaşanan bölgelere sevk edilmekte ve belli bir süre ölçüm yapılmak koşuluyla mevcut hava kalitesi durumunun raporlanması amacıyla kullanılmaktadır.

Türkiye genelinde İstanbul, Samsun, Erzurum, İzmir, Adana, Konya, Ankara, Diyarbakır merkez olmak üzere 8 Temiz Hava Merkezi kurulması ve 330 istasyon sayısına ulaşılması hedeflenmektedir.

Kurulan hava kirliliği ölçüm istasyonlarının hepsinde Kükürtdioksit (SO2) ve Partikül Madde (PM10) parametreleri bazılarında ek olarak Azotoksitler (NO, NO2, NOx), Karbonmonoksit (CO) ve Ozon (O3) da tam otomatik olarak ölçülmektedir.

Ölçüm istasyonlarında toplanan ölçüm verileri Bakanlığımıza ait özel bir ağ (VPN) üzerinden GSM Modemler aracılığıyla Bakanlığımız Çevre Referans Laboratuarı Veri İşletim Merkezine aktarılarak izlenmekte ve havaizleme adresinde eşzamanlı olarak yayınlanmaktadır.

Saatlik ortalamalar şeklinde istasyonlardan alınan veriler incelenerek doğrulama çalışmaları yapılmakta olup söz konusu verilerle aylık ve yıllık raporlar hazırlanarak yayınlanmaktadır.

Tam Otomatik Cihazlarla ölçüm yapmak önemlidir;
  • Kirleticilerden insanların olumsuz yönde etkilenmemesi için en kısa sürede kirlilik seviyesinin bilinerek eyleme geçilmesi önem arz etmektedir.
  • Sağlıklı çözümler üretebilmek için sağlıklı ölçümler yapmak gerekir; bu da ancak tam otomatik cihazlarla, sürekli olarak hava kalitesinin izlenmesi ile mümkündür.

HAVA KİRLİLİĞİNİ AZALTMAK İÇİN TOPLUM OLARAK BİZE DÜŞEN GÖREVLER

  • Hava kirliliğinin önemli bir kısmı otomobillerden kaynaklanır. Toplu taşımayı tercih ederek daha az yakıt kullanılması
  • Araçların bakımlarının zamanında yapılması
  • Yürüme mesafesindeki yerlere yürüyerek ya da bisikletle ulaşımın tercih edilmesi
  • Duraklama ve beklemelerde aracın çalıştırılmaması
  • Kullanılmayan zamanlarda ışıklar ve elektrikli aletler kapatılarak enerji tasarrufu sağlanması
  • Fosil yakıt kullanımından temiz enerji (rüzgar, jeotermal, güneş enerjisi) kullanımına geçilmesi
  • Yenilenebilir enerji kaynaklarının teşvik edilmesi
  • Çevrenin önemi ve korunması ile ilgili eğitimler hazırlanarak kamuoyunun bilgilendirilmesi


İnsan Sağlığı ve Ekosistemin Korunması İçin Hava Kalitesi Sınır Değerleri
Kirletici Parametreler Ölçüm Periyodu Sınır Değerler Uyum Takvimi
Ülkemizde Uygulanan
(2017 Yılı)		 AB Üye Ülkelerde Uygulanan
Kükürtdioksit
SO2 (µg/m3)		 Saatlik 410 350 1.1.2019
Günlük 175 125
Uyarı Eşiği
(3 ardışık saat)		 500 500
Saatlik Aşım Sayısı - 24/Yıl
Günlük Aşım Sayısı - 3/Yıl
Yıllık (Ekosistem) 20 20 1.1.2014
Partikül Madde
PM10 (µg/m3)		 Günlük 70 50 1.1.2019
Yıllık 48 40
Günlük Aşım Sayısı - 35/Yıl
Azotdioksit
NO2 (µg/m3)		 Saatlik 270 200 1.1.2024
Yıllık 48 40
Uyarı Eşiği
(3 ardışık saat)		 400 400
Saatlik Aşım Sayısı - 18/Yıl
Azotoksitler
NOx (µg/m3)		 Yıllık (Ekosistem) 30 30 1.1.2014
Karbonmonoksit
CO (mg/m3)		 8 saatlik Ortalama 10 10 1.1.2017
Ozon
O3 (µg/m3)		 8 saatlik Ortalama 120 120 1.1.2022
Bilgi Eşiği (saatlik) - 180
Uyarı Eşiği
(saatlik)		 - 240
Benzen
C6H6 (µg/m3)		 Yıllık 9 5 1.1.2021
Kurşun
Pb (µg/m3)		 Yıllık 0.7 0.5 1.1.2019
Arsenik
As (ng/m3)		 Yıllık - 6 1.1.2020
Kadmiyum
Cd (ng/m3)		 Yıllık - 5 2.1.2020
Nikel
Ni (ng/m3)		 Yıllık - 20 3.1.2020
Benzoapiren
B(a)p (ng/m3)		 Yıllık - 1 4.1.2020
Tablo 4: Hava Kalitesi Sınır Değerleri